Тілашар

kk Отбасы   »   lv Ģimene

2 [екі]

Отбасы

Отбасы

2 [divi]

Ģimene

Аударманы қалай көргіңіз келетінін таңдаңыз:   
Kazakh Latvian Ойнау Көбірек
ата vectēvs v______ v-c-ē-s ------- vectēvs 0
әже v---āmi-a v________ v-c-ā-i-a --------- vecmāmiņa 0
олар v-ņ---n-vi-a v___ u_ v___ v-ņ- u- v-ņ- ------------ viņš un viņa 0
әке t-vs t___ t-v- ---- tēvs 0
ана māte m___ m-t- ---- māte 0
олар v----u- -i-a v___ u_ v___ v-ņ- u- v-ņ- ------------ viņš un viņa 0
ұл dēls d___ d-l- ---- dēls 0
қыз me--a m____ m-i-a ----- meita 0
олар v-ņš u--vi-a v___ u_ v___ v-ņ- u- v-ņ- ------------ viņš un viņa 0
аға / іні brāl-s b_____ b-ā-i- ------ brālis 0
әпке / сіңлі / қарындас m-sa m___ m-s- ---- māsa 0
олар v-ņ--un-v-ņa v___ u_ v___ v-ņ- u- v-ņ- ------------ viņš un viņa 0
аға t-voc-s t______ t-v-c-s ------- tēvocis 0
тәте ta--e t____ t-n-e ----- tante 0
олар viņš -- viņa v___ u_ v___ v-ņ- u- v-ņ- ------------ viņš un viņa 0
Біз бір отбасымыз. Mē--e-a- ģi--n-. M__ e___ ģ______ M-s e-a- ģ-m-n-. ---------------- Mēs esam ģimene. 0
Отбасы кішкентай емес. Ģ-me-e-n----a-a. Ģ_____ n__ m____ Ģ-m-n- n-v m-z-. ---------------- Ģimene nav maza. 0
Отбасы үлкен. Ģ-m--e--r---e-a. Ģ_____ i_ l_____ Ģ-m-n- i- l-e-a- ---------------- Ģimene ir liela. 0

Бәріміз «африканша» сөйлейміз бе?

Кез келгеніміз Африкада болғанымыз жоқ. Алайда, әр тіл Африкада болған сияқты! Қалай дегенде де, кей ғалымдардың пікірі осындай. Олардың ойынша, тілдердің бәрі Африкадан шыққан. Олар кейінірек сол жақтан бүкіл әлемге тараған. Жалпы саны 6000 астам түрлі тіл бар. Дегенмен, олардың көбінің африкалық тегі бар. Зерттеушілер тіл фонемаларын бір-бірімен салыстырған болатын. Фонема дегеніміз - сөз мағыналарын ажыратушы құрал ретінде қарастырылатын, тілдің ең кішкентай бірлігі. Егер фонема өзгеріске ұшыраса, сөздің мағынасы да бірге өзгереді. Мұны ағылшын тілінің бір мысалымен түсіндіруге болады. Ағылшын тіліндегі dip және tip сөздері әртүрлі мағына береді. Яғни, ағылшын тіліндегі /d/ және /t/ әр түрлі фонема болып табылады. Бұл фонетикалық алуантүрлілік Африка тілдерінде ең көп байқалады. Бірақ Африкадан қашықтаған сайын, ол азая бастайды. Зерттеушілер өз тезистерінің дәлелін дәл осы деп біледі. Себебі, популяция кеңейген сайын біртекті бола береді. Олардың сыртқы шекараларында генетикалық алуантүрлілік азаяды. Бұл «қоныс аударушылардың» санының азайып бара жатқандығына да байланысты. Қоныс аударушы ген қаншалықты азайса, популяция да соғұрлым біртекті бола бастайды. Мүмкін ген комбинацияларының саны азаяды. Осының салдарынан көшіп келген популяцияның мүшелері ұқсас бола бастайды. Ғалымдар бұны “негіз салушы эффектісі” деп атайды. Адамдар Африкадан көшкен кезде, өздерімен бірге тілдерін де көшіріп әкетті. Алайда, онсыз да аз қоныс аударушы өздерімен бірге көп фонема әкете алмады. Осылайша, уақыт өте келе жекелеген тілдер бір-біріне ұқсас бола бастады. Homo sapiens Африкадан шыққандығы дәлелденген сияқты. Бұл олардың тілдеріне де қатысты ма?