Ад-----льбу---ы - ---чу-ам.
А___ б_____ ф__ з к________
А-н- б-л-б- ф-ы з к-т-у-а-.
---------------------------
Адну бульбу фры з кетчупам. 0 Ad-u -u-’b- fr- z k-tc-up-m.A___ b_____ f__ z k_________A-n- b-l-b- f-y z k-t-h-p-m-----------------------------Adnu bul’bu fry z ketchupam.
І-т----орцыі -----н-- ----а-ы-з --р--ца-.
І т__ п_____ с_______ к______ з г________
І т-ы п-р-ы- с-а-а-а- к-ў-а-ы з г-р-ы-а-.
-----------------------------------------
І тры порцыі смажанай каўбасы з гарчыцай. 0 І-try ----sy--s--z-a-a- ----as------rc-y--ay.І t__ p______ s________ k______ z g__________І t-y p-r-s-і s-a-h-n-y k-u-a-y z g-r-h-t-a-.---------------------------------------------І try portsyі smazhanay kaubasy z garchytsay.
Я-а--ў В-с ёсць-г--о--і--?
Я___ ў В__ ё___ г_________
Я-а- ў В-с ё-ц- г-р-д-і-а-
--------------------------
Якая ў Вас ёсць гародніна? 0 Ya-a-------s---s-s’ ---od-іn-?Y_____ u V__ y_____ g_________Y-k-y- u V-s y-s-s- g-r-d-і-a-------------------------------Yakaya u Vas yosts’ garodnіna?
У -ас ---ь -аб-?
У В__ ё___ б____
У В-с ё-ц- б-б-?
----------------
У Вас ёсць бабы? 0 U-V----os--’ baby?U V__ y_____ b____U V-s y-s-s- b-b-?------------------U Vas yosts’ baby?
Я--е --------булю.
Я н_ л____ ц______
Я н- л-б-ю ц-б-л-.
------------------
Я не люблю цыбулю. 0 Ya -- -yub-----------u.Y_ n_ l______ t________Y- n- l-u-l-u t-y-u-y-.-----------------------Ya ne lyublyu tsybulyu.
Я н--лю-лю-а-івы.
Я н_ л____ а_____
Я н- л-б-ю а-і-ы-
-----------------
Я не люблю алівы. 0 Y- -- lyu------l-v-.Y_ n_ l______ a_____Y- n- l-u-l-u a-і-y---------------------Ya ne lyublyu alіvy.
Я н- л---ю гры--.
Я н_ л____ г_____
Я н- л-б-ю г-ы-ы-
-----------------
Я не люблю грыбы. 0 Ya -- -y-b-y--g-y--.Y_ n_ l______ g_____Y- n- l-u-l-u g-y-y---------------------Ya ne lyublyu gryby.
Większość wszystkich mówionych języków świata to języki tonalne.
W językach tonalnych decydująca jest wysokość tonów.
Decydują one o tym, jakie znaczenie mają słowa czy sylaby.
Dzięki temu ton na stałe przynależy do słowa.
Większość języków mówionych w Azji to języki tonalne.
Należą do nich chiński, thai i wietnamski.
Również w Afryce są różne języki tonalne.
Wiele rdzennych języków Ameryki to też języki tonalne.
Języki indogermańskie zawierają zwykle tylko tonalne elementy.
Dotyczy to na przykład szwedzkiego lub serbskiego.
Liczba wysokości tonu jest różna w poszczególnych językach.
W chińskim odróżniane są cztery różne tony.
Sylaba
ma
może mieć przez to cztery różne znaczenia.
Są to
matka, konopie, koń
i
kląć
.
Interesujące jest to, że języki tonalne oddziałują również na nasz słuch.
Wykazały to badania nad słuchem absolutnym.
Słuch absolutny to zdolność dokładnego określania słyszanych tonów.
W Europie i Ameryce Północnej słuch absolutny występuje bardzo rzadko.
Posiada go mniej niż 1 osoba na 10 000.
U rodzimych użytkowników chińskiego jest inaczej.
Tu 9 razy więcej ludzi ma tą szczególną zdolność.
Jako małe dzieci wszyscy mieliśmy słuch absolutny.
Potrzebujemy go mianowicie do tego, by poprawnie nauczyć się mówić.
Niestety u większości ludzi zanika.
Wysokość tonów jest oczywiście ważna też w muzyce.
Dotyczy to szczególnie kultur, które mówią językiem tonalnym.
Muszą oni dokładnie trzymać się melodii.
Inaczej z pięknej kołysanki powstanie jakiś absurdalny śpiew!
Czy wiedziałeś?
Język pendżabski należy do języków indoirańskich.
Jest językiem ojczystym około 130 milionów ludzi.
Większość z nich mieszka w Pakistanie.
Ale mówi się nim również w indyjskim stanie Pendżab.
W Pakistanie forma pisana języka pendżabskiego jest rzadko używana.
W Indiach przeciwnie, ponieważ posiada tam oficjalny status.
Ma swoje odrębne pismo.
I bardzo długą tradycję literacką…
Są teksty, które liczą prawie 1000 lat.
Fonologicznie język pendżabski jest też bardzo interesujący.
Jest językim tonalnym.
W językach tonalnych wysokość akcentowanej sylaby zmienia znaczenie słowa.
W języku pendżabskim akcentowana sylaba może przyjąć trzy różne wysokości.
Jest to rzadkie zjawisko dla języków indoeuropejskich.
Ale to czyni język pendżabski bardziej ekscytujący!