О-ну-пор-і- к--то----ф-і----е-----м.
Одну порцію картоплі фрі з кетчупом.
О-н- п-р-і- к-р-о-л- ф-і з к-т-у-о-.
------------------------------------
Одну порцію картоплі фрі з кетчупом. 0 Odn--p--tsi---k--t--l--f-- --k-tc-up-m.Odnu portsiyu kartopli fri z ketchupom.O-n- p-r-s-y- k-r-o-l- f-i z k-t-h-p-m----------------------------------------Odnu portsiyu kartopli fri z ketchupom.
І-д-- --рції-- -ай--е--м.
І дві порції з майонезом.
І д-і п-р-і- з м-й-н-з-м-
-------------------------
І дві порції з майонезом. 0 I---i---r-sii- ----y̆o-e-om.I dvi portsii- z may-onezom.I d-i p-r-s-i- z m-y-o-e-o-.----------------------------I dvi portsiï z may̆onezom.
І т-и-п-рції--мажен---ковбаси-з-г-рч-ц-ю.
І три порції смаженої ковбаси з гірчицею.
І т-и п-р-і- с-а-е-о- к-в-а-и з г-р-и-е-.
-----------------------------------------
І три порції смаженої ковбаси з гірчицею. 0 I-t-y por--i-̈ ------n-i---o-b-s- z---r-hyts--u.I try portsii- smazhenoi- kovbasy z hirchytseyu.I t-y p-r-s-i- s-a-h-n-i- k-v-a-y z h-r-h-t-e-u-------------------------------------------------I try portsiï smazhenoï kovbasy z hirchytseyu.
Щ------с-є - --оч-в?
Що у вас є з овочів?
Щ- у в-с є з о-о-і-?
--------------------
Що у вас є з овочів? 0 S--------as--e --o-oc--v?Shcho u vas ye z ovochiv?S-c-o u v-s y- z o-o-h-v--------------------------Shcho u vas ye z ovochiv?
У-в-------асо-я?
У вас є квасоля?
У в-с є к-а-о-я-
----------------
У вас є квасоля? 0 U --s ye --as-ly-?U vas ye kvasolya?U v-s y- k-a-o-y-?------------------U vas ye kvasolya?
У вас-є -в-тна кап-ста?
У вас є цвітна капуста?
У в-с є ц-і-н- к-п-с-а-
-----------------------
У вас є цвітна капуста? 0 U-va- ye ---i-na -a-ust-?U vas ye tsvitna kapusta?U v-s y- t-v-t-a k-p-s-a--------------------------U vas ye tsvitna kapusta?
Я--м-о--ч----к-рудз-.
Я їм охоче кукурудзу.
Я ї- о-о-е к-к-р-д-у-
---------------------
Я їм охоче кукурудзу. 0 YA -̈- -kh-che k--u--d--.YA i-m okhoche kukurudzu.Y- i-m o-h-c-e k-k-r-d-u--------------------------YA ïm okhoche kukurudzu.
Я-----хо---пом-д---.
Я їм охоче помідори.
Я ї- о-о-е п-м-д-р-.
--------------------
Я їм охоче помідори. 0 YA i-m-ok----- p-m-do--.YA i-m okhoche pomidory.Y- i-m o-h-c-e p-m-d-r-.------------------------YA ïm okhoche pomidory.
Чи -си--и---к-ж-охоче-б-о---і?
Чи їси ти також охоче броколі?
Ч- ї-и т- т-к-ж о-о-е б-о-о-і-
------------------------------
Чи їси ти також охоче броколі? 0 Chy ---y-ty tak-z- okh---- brokoli?Chy i-sy ty takozh okhoche brokoli?C-y i-s- t- t-k-z- o-h-c-e b-o-o-i------------------------------------Chy ïsy ty takozh okhoche brokoli?
Я--- --бл---иб---.
Я не люблю цибулі.
Я н- л-б-ю ц-б-л-.
------------------
Я не люблю цибулі. 0 YA--e lyu--y---sybuli.YA ne lyublyu tsybuli.Y- n- l-u-l-u t-y-u-i-----------------------YA ne lyublyu tsybuli.
Я----люб-ю-масли-.
Я не люблю маслин.
Я н- л-б-ю м-с-и-.
------------------
Я не люблю маслин. 0 YA -e -yu--------ly-.YA ne lyublyu maslyn.Y- n- l-u-l-u m-s-y-.---------------------YA ne lyublyu maslyn.
Я--е --б-ю г-иб-в.
Я не люблю грибів.
Я н- л-б-ю г-и-і-.
------------------
Я не люблю грибів. 0 YA-----y-b-yu-hry-iv.YA ne lyublyu hrybiv.Y- n- l-u-l-u h-y-i-.---------------------YA ne lyublyu hrybiv.
Większość wszystkich mówionych języków świata to języki tonalne.
W językach tonalnych decydująca jest wysokość tonów.
Decydują one o tym, jakie znaczenie mają słowa czy sylaby.
Dzięki temu ton na stałe przynależy do słowa.
Większość języków mówionych w Azji to języki tonalne.
Należą do nich chiński, thai i wietnamski.
Również w Afryce są różne języki tonalne.
Wiele rdzennych języków Ameryki to też języki tonalne.
Języki indogermańskie zawierają zwykle tylko tonalne elementy.
Dotyczy to na przykład szwedzkiego lub serbskiego.
Liczba wysokości tonu jest różna w poszczególnych językach.
W chińskim odróżniane są cztery różne tony.
Sylaba
ma
może mieć przez to cztery różne znaczenia.
Są to
matka, konopie, koń
i
kląć
.
Interesujące jest to, że języki tonalne oddziałują również na nasz słuch.
Wykazały to badania nad słuchem absolutnym.
Słuch absolutny to zdolność dokładnego określania słyszanych tonów.
W Europie i Ameryce Północnej słuch absolutny występuje bardzo rzadko.
Posiada go mniej niż 1 osoba na 10 000.
U rodzimych użytkowników chińskiego jest inaczej.
Tu 9 razy więcej ludzi ma tą szczególną zdolność.
Jako małe dzieci wszyscy mieliśmy słuch absolutny.
Potrzebujemy go mianowicie do tego, by poprawnie nauczyć się mówić.
Niestety u większości ludzi zanika.
Wysokość tonów jest oczywiście ważna też w muzyce.
Dotyczy to szczególnie kultur, które mówią językiem tonalnym.
Muszą oni dokładnie trzymać się melodii.
Inaczej z pięknej kołysanki powstanie jakiś absurdalny śpiew!
Czy wiedziałeś?
Język pendżabski należy do języków indoirańskich.
Jest językiem ojczystym około 130 milionów ludzi.
Większość z nich mieszka w Pakistanie.
Ale mówi się nim również w indyjskim stanie Pendżab.
W Pakistanie forma pisana języka pendżabskiego jest rzadko używana.
W Indiach przeciwnie, ponieważ posiada tam oficjalny status.
Ma swoje odrębne pismo.
I bardzo długą tradycję literacką…
Są teksty, które liczą prawie 1000 lat.
Fonologicznie język pendżabski jest też bardzo interesujący.
Jest językim tonalnym.
W językach tonalnych wysokość akcentowanej sylaby zmienia znaczenie słowa.
W języku pendżabskim akcentowana sylaba może przyjąć trzy różne wysokości.
Jest to rzadkie zjawisko dla języków indoeuropejskich.
Ale to czyni język pendżabski bardziej ekscytujący!