Яки- -в--бу-----ит- в-ц-нтр?
Який автобус їздить в центр?
Я-и- а-т-б-с ї-д-т- в ц-н-р-
----------------------------
Який автобус їздить в центр? 0 Y-k-y̆ ---obus ï-d----- -s---r?Yakyy- avtobus i-zdytʹ v tsentr?Y-k-y- a-t-b-s i-z-y-ʹ v t-e-t-?--------------------------------Yakyy̆ avtobus ïzdytʹ v tsentr?
Як-ю л----- м-ні ї----?
Якою лінією мені їхати?
Я-о- л-н-є- м-н- ї-а-и-
-----------------------
Якою лінією мені їхати? 0 Y-koy--l-n---y- -e-i--̈-h---?Yakoyu liniyeyu meni i-khaty?Y-k-y- l-n-y-y- m-n- i-k-a-y------------------------------Yakoyu liniyeyu meni ïkhaty?
Ч- пов-не- - --ви----- -е-есід--и?
Чи повинен / повинна я пересідати?
Ч- п-в-н-н / п-в-н-а я п-р-с-д-т-?
----------------------------------
Чи повинен / повинна я пересідати? 0 Ch--pov-ne- - ---yn-a----per-sid-ty?Chy povynen / povynna ya peresidaty?C-y p-v-n-n / p-v-n-a y- p-r-s-d-t-?------------------------------------Chy povynen / povynna ya peresidaty?
Д--- п-в-н-н / п-ви--а п-ресіс-и?
Де я повинен / повинна пересісти?
Д- я п-в-н-н / п-в-н-а п-р-с-с-и-
---------------------------------
Де я повинен / повинна пересісти? 0 De -a povyne- - -o-ynn--per----ty?De ya povynen / povynna peresisty?D- y- p-v-n-n / p-v-n-a p-r-s-s-y-----------------------------------De ya povynen / povynna peresisty?
Як -а-ато з-пин-к -- це--р-?
Як багато зупинок до центру?
Я- б-г-т- з-п-н-к д- ц-н-р-?
----------------------------
Як багато зупинок до центру? 0 Y-k-----to-zupyn-k -- tsen-r-?Yak bahato zupynok do tsentru?Y-k b-h-t- z-p-n-k d- t-e-t-u-------------------------------Yak bahato zupynok do tsentru?
В- пов-н-- т-т в-й--.
Ви повинні тут вийти.
В- п-в-н-і т-т в-й-и-
---------------------
Ви повинні тут вийти. 0 V- povynni-tu--vy-̆--.Vy povynni tut vyy-ty.V- p-v-n-i t-t v-y-t-.----------------------Vy povynni tut vyy̆ty.
В--по--нн---ий-и---ад-.
Ви повинні вийти ззаду.
В- п-в-н-і в-й-и з-а-у-
-----------------------
Ви повинні вийти ззаду. 0 V--p--y-ni vyy--y ---du.Vy povynni vyy-ty zzadu.V- p-v-n-i v-y-t- z-a-u-------------------------Vy povynni vyy̆ty zzadu.
К-и--к н----о-зд----Н-,---не---ю.
Квиток на проїзд? – Ні, я не маю.
К-и-о- н- п-о-з-? – Н-, я н- м-ю-
---------------------------------
Квиток на проїзд? – Ні, я не маю. 0 K--tok -- -ro---d?-- -i,-----e -a-u.Kvytok na proi-zd? – Ni, ya ne mayu.K-y-o- n- p-o-̈-d- – N-, y- n- m-y-.------------------------------------Kvytok na proïzd? – Ni, ya ne mayu.
Se përse ne flasim me njëri tjetrin, është e qartë.
Ne duam të shkëmbejmë ide dhe të kuptohemi me njëri tjetrin.
Sesi u zhvillua gjuha është jo shumë e qartë.
Për këtë ekzistojnë teori të ndryshme.
Megjithatë, një gjë është e sigurt, gjuha është një fenomen shumë i vjetër.
Karakteristika të caktuara fizike ishin një parakusht për të folur.
Ato ishin të domosdoshme për të formuar tinguj.
Edhe neandertalët kishin aftësinë të përdorin zërin e tyre.
Kjo i diferencoi ata nga kafshët.
Për më tepër, një zë i fortë dhe i vendosur ishte i rëndësishëm për mbrojtjen.
Me të mund të kërcënonin ose frikësonin armiqtë.
Në atë kohë u shpikën mjetet e punës dhe zjarri.
Këto dije duhej të transmetoheshin tek të tjerët.
Gjuha ishte e rëndësishme edhe për gjuetinë në grupe.
Qysh 2 milion vjet më parë kishte një formë të thjeshtë komunikimi mes njerëzve.
Elementet e para gjuhësore ishin shenjat dhe gjestet.
Por njerëzit donin të komunikonin edhe në errësirë.
Për më tepër, ata duhej të ishin në gjendje të bisedonin pa e parë njëri tjetrin.
Prandaj u zhvillua zëri që zëvendësoi shenjat.
Gjuha, në kuptimin që ka sot, është më e vjetër se 50000 vjet.
Kur Homo sapiens u largua nga Afrika, gjuha u shpërnda nëpër botë.
Gjuhët u ndanë nga njëra tjetra në rajone të ndryshme.
Kështu u zhvilluan familje të ndryshme gjuhësore.
Megjithëse ato përmbanin vetëm themelet e sistemeve gjuhësore të mëvonshme.
Gjuhët e para ishin shumë më pak të ndërlikuara sesa gjuhët e sotme.
Ato u zhvilluan më tej përmes gramatikës, fonologjisë dhe semantikës.
Mund të thuhet se gjuhë të ndryshme paraqesin zgjidhje të ndryshme.
Problemi ka qenë gjithmonë i njëjti: si të shpreh atë që mendoj?