Адну б-л-бу-ф---- ке----ам.
А___ б_____ ф__ з к________
А-н- б-л-б- ф-ы з к-т-у-а-.
---------------------------
Адну бульбу фры з кетчупам. 0 A--u----------y------c---am.A___ b_____ f__ z k_________A-n- b-l-b- f-y z k-t-h-p-m-----------------------------Adnu bul’bu fry z ketchupam.
І тры----цыі-сма--н-й-к--б--- ---а--ы-ай.
І т__ п_____ с_______ к______ з г________
І т-ы п-р-ы- с-а-а-а- к-ў-а-ы з г-р-ы-а-.
-----------------------------------------
І тры порцыі смажанай каўбасы з гарчыцай. 0 І--r- ---t--- s--zha-ay-kau-a---z --r-h-ts-y.І t__ p______ s________ k______ z g__________І t-y p-r-s-і s-a-h-n-y k-u-a-y z g-r-h-t-a-.---------------------------------------------І try portsyі smazhanay kaubasy z garchytsay.
Яка--- --с ёсць-га---н--а?
Я___ ў В__ ё___ г_________
Я-а- ў В-с ё-ц- г-р-д-і-а-
--------------------------
Якая ў Вас ёсць гародніна? 0 Y--a-------- ---t-- g---dn--a?Y_____ u V__ y_____ g_________Y-k-y- u V-s y-s-s- g-r-d-і-a-------------------------------Yakaya u Vas yosts’ garodnіna?
У--ас--с-ь--аб-?
У В__ ё___ б____
У В-с ё-ц- б-б-?
----------------
У Вас ёсць бабы? 0 U Va--yos--’ baby?U V__ y_____ b____U V-s y-s-s- b-b-?------------------U Vas yosts’ baby?
Я н- ---л- --ів-.
Я н_ л____ а_____
Я н- л-б-ю а-і-ы-
-----------------
Я не люблю алівы. 0 Y---- l-----u-alіvy.Y_ n_ l______ a_____Y- n- l-u-l-u a-і-y---------------------Ya ne lyublyu alіvy.
Я -е любл- --ы-ы.
Я н_ л____ г_____
Я н- л-б-ю г-ы-ы-
-----------------
Я не люблю грыбы. 0 Ya -- -yubly- --yb-.Y_ n_ l______ g_____Y- n- l-u-l-u g-y-y---------------------Ya ne lyublyu gryby.
Die meeste van die wêreld se spreektale is toontale.
In toontale is die toonhoogte kritiek.
Dit bepaal wat die woorde of lettergrepe beteken.
Die toon behoort dus volledig aan die woord.
Die meeste van Asië se spreektale is toontale.
Voorbeelde is Chinees, Thai en Viëtnamees.
Daar is ook verskeie toontale in Afrika.
Baie van Amerika se inheemse tale is ook toontale.
Indo-Europese tale bevat meestal slegs toonelemente.
Dit geld byvoorbeeld vir Sweeds en Serwies.
Die getal toonhoogtes verskil in individuele tale.
In Chinees kan vier verskillende tone onderskei word.
Daardeur kan die lettergreep
ma
vier betekenisse hê.
Hulle is
ma
,
hennep
,
perd
en
te kere gaan
.
Dis interessant dat toontale ook ’n uitwerking op ons gehoor het.
Studies van absolute gehoor het dit bewys.
Absolute gehoor is die vermoë om tone te hoor en akkuraat te identifiseer.
In Europa en Noord-Amerika kom absolute gehoor selde voor.
Minder as een uit 10 000 mense het dit.
Met Chinese moedertaalsprekers is dit anders.
Hier het nege keer soveel mense dié spesiale vermoë.
Toe ons babas was, het ons byna almal absolute gehoor gehad.
Ons het dit gebruik om reg te leer praat.
Ongelukkig verloor die meeste mense dit later.
Toonhoogte is ook in musiek belangrik.
Dis veral waar van kulture wat ’n toontaal praat.
Hulle moet baie presies by die melodie hou.
Anders kan ’n mooi liefdeslied ’n absurde lied word!